TÜRBÜLANS

    Türbülansın basitçe tarifini “Rüzgarın beklenen süratinden farklı şekilde; aralıklarla ve beklenmeyen yönlerden gelen şiddetli hava akımı” olarak yapabiliriz. Yani, saçlarınızı dalgalandırıp cildinizi okşayan ve aynı yönden esen hava rüzgar; oysa bir tırın arkasında motosikletinizle seyir halindeyken önden, sağdan ve soldan gelen darbeli hava akımını ise türbülans olarak tanımlayabiliriz.

Klasik rüzgarın aksine havadaki şiddetli dalgalanmalar başta uçaklar ve helikopterler olmak üzere neredeyse tüm taşıtların normal seyrini engelliyor. Özellikle pilotlar ve uçak yolcularının korkulu rüyası olan türbülans, teknolojiye meydan okuyor.

Doğal türbülanslar

Gökyüzündeki doğal türbülans çoğunlukla bulut içlerinde, açık deniz üzerlerinde ve deniz ile yüksek rakımlı kara geçişlerindeki ısı farkları nedeniyle oluşuyor. Aşırı yoğunluklu olmayan bulut içlerindeki türbülanslar uçakların sadece bir kara aracının engebeli arazide yol alması gibi küçük sarsıntılara neden oluyor. Kara ve deniz geçişlerinde oluşan hava akımları ise bazen şiddetli olabiliyor. Asıl tehlike ise açık havada, çoğunlukla deniz üzerinde ve bazen de hiç beklenmedik bölgelerde meydana geliyor. Hiçbir veriyle karşılaşılmadan girilen bu türbülanslar uçakları, pilotları ve yolcuları hazırlıksız yakalayabiliyor. İşte bu sırada uçakların birdenbire yüzlerce metre irtifa kaybetmesi veya yükselmesi, kemerleri bağlı olmadan seyahat edenler için ciddi tehlike yaratabiliyor.

   Doğal türbülanslar nedeniyle yaşanmış olayların sonuncusu geçtiğimiz günlerde Lufthansa Havayolları’nın başına geldi. Frankfurt’tan Houston’a giden Airbus 340 tipi uçak Atlas Okyanusu üzerinde yakalandığı açık türbülans nedeniyle aniden yüzlerce metre irtifa kaybetti. Üst üste birkaç kez yaşanan olay, tecrübeli pilotların bağlı olmaları ve uçağın kontrolünü kaybetmemeleriyle hafif atlatıldı. Ancak türbülansın şiddeti ve uçağın yaşadığı ani düşüş nedeniyle uçaktaki 258 kişiden kemeri bağlı olmayan 35’i hafif şekilde yaralandı. Olay, uçağın inişe yarım saat kala ani bir fırtınaya girmesiyle yaşandı. Airbus 340, Atlantik Okyanusu üstünde 9 bin 300 metredeyken arka arkaya iki kez şiddetli biçimde irtifa kaybetti ve sarsıldı. Lufthansa yetkilileri, türbülansın algılanmayan cinsten ve son derece nadir görülen bir yapıda olduğunu açıkladılar.

Suni türbülans

   Suni türbülansları ise durgun denizde yol alan büyük gemilerin meydana getirdiği dalgalara benzetebiliriz. Genellikle büyük gövdeli uçakların arkasında oluşan ve birkaç kilometre boyunca hissedilen bu suni türbülanslar aynı rotada seyreden daha küçük gövdeli uçaklar için beklenmeyen etkiler yapabiliyor. Benzer bir olay önceki hafta Atatürk Havalimanı’nda yaşandı. Atatürk Havalimanı’na inen büyük gövdeli bir uçağın ardından inişe geçen Bonair’e ait Cessna 172 tipi uçak, büyük uçağın yarattığı suni türbülansa kapılarak pist dışına fırladı. Bu olayla ilgili yapılan incelemeler henüz sonuçlanmamış olmasına rağmen kazanın suni türbülans nedeniyle meydana geldiği tahmin ediliyor.
    Modern uçaklar her türlü kötü hava şartlarına dayanacak şekilde üretilir. Büyük gövdeli bir uçağın kanatları şiddetli türbülanslarda metrelerce esneyebilmekte; gövde ise yıldırım çarpması, yağmur ve basınç farklılıkları gibi dış etkenlerden korunabilmektedir. Şiddetli türbülans nedeniyle bugüne kadar düşmüş uçak bulunmamakla birlikte havacılık notları kemeri bağlı olmadığı için ciddi yaralanmaların yaşandığı olaylarla doludur. Bu nedenle yolcuların koltuklarında bulundukları tüm zamanlarda ikaz ışıklarına bakmaksızın kemerlerini bağlı tutmalarında sonsuz fayda bulunmaktadır.